نحوه تنظیم متن اصلی
در هر پایان‌نامه سه فصل از اهمیت زیادی برخورداراست. این فصل‌ها و مطالبی که باید در آن‌ها گنجانیده شوند عبارت‌اند از:
-
اولین فصل: مقدمه
عنوان این فصل در ارتباط با موضوع پروژه تعیین می‌شود و زیر فصل‌های آن به ترتیب شامل:
• مقدمه: در این بخش در مورد موضوع پایان‌نامه و نقش آن در ارتباط با مسائل علمی و صنعتی توضیح داده می‌شود، مقدمه در عمل پس از تکمیل «برگ مشخصات پایان‌نامه»، «برگ چکیده پایان‌نامه»، «برگ پیش‌گفتار»، «متن اصلی» و «فهرست مراجع و مآخذ (کتاب‌نامه)» نوشته می‌شود. مقدمه شامل تبیین اهداف، گستره و ویژگی‌های کلی تحقیق است؛
• هدف: پاسخ به سؤال: «هدف از اجرای پروژه چیست؟»؛
• تاریخچه: در این بخش سوابق مطالعات علمی انجام‌شده بر روی موضوع پروژه به ترتیب از قدیمی‌ترین مقالات تا جدیدترین آن‌ها مطرح می‌شود. توجه داشته باشید که، شماره مرجع هر مطلبی که بیان می‌شود باید در داخل پرانتز تایپ و در مراجع و مآخذ به آن طبق الگوی ارائه شده اشاره شود (سابقه نظری). -
فصل مربوط به کارهای عملی پایان‌نامه: توصیف آنچه در این پروژه انجام‌شده (نظریه کانونی)
مطالب این فصل عبارت‌اند از:
• مواد و وسایل مورد استفاده با ذکر نام شرکت عرضه‌کننده به همراه مشخصات فنی؛
• شرح آزمایش‌ها و نتایج حاصله.
-
آخرین فصل: نتیجه‌گیری و پیشنهاد برای پروژه‌ّای آتی
این فصل معمولاً تحت عنوان بحث و تفسیر نتایج ارائه می‌شود و به طور جامع و خلاصه به نتیجه‌گیری از انجام پروژه می‌پردازد. یکی از آخرین اجزای متن اصلی، بخش نتایج و پیشنهادها است. این بخش در واقع عصاره پژوهش است و باید از دست یافته‌ها برخیزد. در این بخش نباید یافته‌های نوینی عرضه گردد. خواننده باید به کلیه اطلاعاتی که نتایج از آن‌ها گرفته‌شده در بخش اصلی نوشته دست یافته باشد و منطق حاکم بر تجزیه و تحلیل یافته‌ها به گونه‌ای باشد که او نیز به همان نتایج دست یابد. پیشنهادها نیز برخاسته از بخش نتایج و مربوط به اصل مسئله تحقیق هست. بنابراین از پیشنهادهای غیرعملی باید پرهیز کرد. در پایان این فصل محقق می‌تواند نظرها و پیشنهادهای خود را به منظور ادامه بررسی‌های بیشتر برای آیندگان ارائه دهد.
نکاتی که در نگارش یک پایان‌نامه ضروری هستند عبارت‌اند از:
- قسمت‌هایی که نیاز به تأکید دارند، مورب (Italic) یا پررنگ (Bold) شوند؛
- پس از عناوین بخش‌ها، هرگز دو نقطه (:) استفاده نکنید
- زیر عناوین بخش‌ها هرگز خط نکشید؛
- اگر آخر یک جمله پرانتز و یا کروشه‌ای ظاهر شد، نقطه آن جمله پس از پرانتز یا کروشه می‌آید؛
- نقاط مکث در جملات با ویرگول (،) مشخص شوند؛
- نقطه‌ها، ویرگول‌ها و غیره به حرف قبل خود می‌چسبد و پس از آن‌ها یک فاصله خالی لازم است؛
- پس از عباراتی چون ”سپس“ ، ”به هر حال“ و غیره که اول جمله ظاهر می‌شود، ویرگول لازم است؛
- باید توجه داشته باشیم که سادگی و وضوح بیان مطالب در پایان‌نامه بسیار مهم است. تا حد امکان سعی گردد از به‌کارگیری کلمات و اصطلاحات خارجی در متن پایان‌نامه اجتناب گردد و از معادل فارسی آن‌ها استفاده شود. کلمات و اصطلاحات خارجی را می‌توان با استفاده از حروف لاتین در پرانتز تایپ نمود و یا اینکه آن‌ها را با قید شماره به صورت زیرنویس در صفحه مربوطه تایپ کرد؛
- در پایان‌نامه از اصطلاحات روزمره بجای کلمات خشک و سنگین استفاده شود البته بدون آنکه گویایی و فصاحت کلام از دست برود؛
- جمله دارای فاعل و فعل است که می‌تواند یک کلمه یا مجموع چند کلمه باشد و بر روی هم پیام کاملی را از نویسنده به خواننده به رساند. بنابراین از نوشتن جملات طولانی پرهیز گردد و اگر مجبور شدید، آن را به جملات کوتاه تجزیه نمایید؛
- در متن، اگر فرم خاصی از کلمه یا متغیر و غیره استفاده می‌شود، در کل متن نیز به همان ترتیب و یکسان عمل گردد؛
- توجه شود که، عنوان یک بخش، قسمتی از جمله آن بخش محسوب نمی‌شود بلکه یک عبارت است.
- تمام فصل‌های پایان‌نامه بایستی با یک مقدمه شروع شود، ولی لازم نیست کلمه ”مقدمه“ در ابتدای فصل تحت ”عنوان“ آن ذکر گردد؛
- در کلماتی از قبیل ”می‌شود“، ”برمی‌گردد“ و غیره نمی‌توان قسمتی مثل ”می“ را آخر یک سطر و قسمت بعدی، یعنی ”شود“ را اول سطر بعدی نوشت.
ملموس بودن مطالب
طبقه‌بندی مطالب
پیوستگی انتقال مفاهیم
میزان عمق
تأکید بر روی مفاهیم کلیدی
نحوه ارائه فرمول‌ها
کلیه فرمول‌ها باید شماره داشته باشند. مانند شکل زیر فرمول سمت چپ و شماره سمت راست داخل پرانتز قرار دارد. (شماره فصل-شماره فرمول در این فصل)
در صورتی که فرمول‌ها، شماره یا معرف دیگری نداشته باشند باید در وسط قرار گیرند.
اگر قرار است مجموعه‌ای از روابط پشت سر هم درج شوند،
شماره یا معرف مانند تصویر زیر سمت چپ، سپس یک Tab و پس از آن فرمول درج
می‌شود.
قلم فرمول باید با قلم متن یکسان باشد. در
صورتی که متغیر یا ثابتی در لیست علائم اول پایان‌نامه درج نشده است، مانند
مثال زیر باید پس از ارائه فرمول به طور کامل توضیح داده شود. البته
کمیت‌های شناخته شده مانند T (دما) یا P (فشار) و غیره نیازی به معرفی
ندارند.
نحوه ارائه شکل‌ها، جدول‌ها و تصویرها
- اشکال و جداول ارائه‌شده در پایان‌نامه، بایستی با قید شماره و عنوان به زبان فارسی ارائه گردند.
- عناوین شکل‌ها در زیر آن‌ها و عناوین جداول در بالای آن‌ها می‌آیند و با قلم اندازه ۱۰ نگاشته می‌شوند.
- کلیه شکل‌ها، جداول و فرمول‌هایی که وجود دارند، می‌بایستی حداقل در یک فصل پایان‌نامه به طور منسجم ارائه شوند.
- در شماره‌گذاری اشکال و جداول شماره فصل مربوطه قید گردد برای مثال شکل (۳-۴) به مفهوم شکل شماره ۴ از فصل سوم است.
- بین کلیه شکل‌ها، جدول‌ها، فرمول‌ها و متن پایان‌نامه در قسمت پایین و بالای شکل یا جدول یک سطر خالی لازم است ولی بین عناوین شکل‌ها یا جدول‌ها با خود شکل‌ها و جدول‌ها سطر خالی لازم نیست.
- اگر شکل یا جدولی از مراجع دیگر کپی شده است باید در انتهای عنوان آن‌ها شماره مرجع مربوط در داخل کروشه ذکر شود.
- از الصاق هرگونه تصویر، نمودار، نقشه، جدول و غیره به صفحات پایان‌نامه خودداری شود.
نحوه ارائه مراجع
- در متن اصلی شماره مراجع در داخل پرانتز یا کروشه ارائه گردد و مراجع طبق الگوی ارائه شده در بخش مراجع و مآخذ گزارش شوند.